Czym jest rachunek przepływów pieniężnych metodą pośrednią?
Rachunek przepływów pieniężnych to jedno z najważniejszych narzędzi analizy finansowej przedsiębiorstwa. Pozwala zrozumieć rzeczywisty ruch gotówki w firmie – skąd dokładnie pochodzą środki pieniężne i na co są wydawane. Choć metoda pośrednia sporządzania tego raportu jest powszechnie stosowana ze względu na łatwiejszy dostęp do danych, wielu przedsiębiorców i księgowych napotyka trudności przy jej praktycznym zastosowaniu.
Rachunek przepływów pieniężnych metodą pośrednią to sposób raportowania przepływów gotówkowych, który rozpoczyna się od wyniku finansowego netto, a następnie koryguje go o transakcje bezgotówkowe, odroczenia i naliczenia. W przeciwieństwie do metody bezpośredniej, nie analizujemy każdej transakcji gotówkowej z osobna, lecz dokonujemy systematycznych korekt wyniku finansowego.
Raport ten dzieli się na trzy kluczowe obszary:
- Przepływy z działalności operacyjnej
- Przepływy z działalności inwestycyjnej
- Przepływy z działalności finansowej
Pamiętaj! Choć rachunek przepływów pieniężnych może wydawać się skomplikowany, jego regularne sporządzanie daje bezcenną wiedzę o płynności finansowej firmy i pomaga w podejmowaniu strategicznych decyzji.
Niezbędne dane do sporządzenia rachunku przepływów pieniężnych
Zanim przystąpisz do tworzenia rachunku przepływów pieniężnych, przygotuj następujące dokumenty:
1. Bilans na początek okresu
2. Bilans na koniec okresu
3. Rachunek zysków i strat za analizowany okres
4. Informacje dodatkowe o transakcjach niegotówkowych (np. kompensaty)
5. Dane o zakupie/sprzedaży środków trwałych
6. Informacje o zaciągniętych/spłaconych kredytach i pożyczkach
Najlepiej gromadzić te dane systematycznie w formie elektronicznej, np. w arkuszu kalkulacyjnym Excel, co znacząco ułatwi przeprowadzanie obliczeń i pozwoli na automatyzację części procesu.
Krok 1: Ustalenie przepływów z działalności operacyjnej
Działalność operacyjna obejmuje podstawową, codzienną działalność firmy. W metodzie pośredniej kluczowym punktem wyjścia jest wynik finansowy netto, który następnie korygujemy o elementy niepieniężne.
1. Zapisz wynik finansowy netto z rachunku zysków i strat.
2. Dodaj koszty niepieniężne, które zostały odjęte przy obliczaniu zysku:
– Amortyzacja
– Odpisy aktualizujące wartość aktywów
– Utworzone rezerwy
3. Odejmij przychody niepieniężne, które zostały dodane przy obliczaniu zysku:
– Rozwiązane rezerwy
– Odwrócone odpisy aktualizujące
– Dodatnie różnice kursowe niezrealizowane
4. Uwzględnij zmiany w kapitale obrotowym:
– Zwiększenie stanu zapasów (-)
– Zmniejszenie stanu zapasów (+)
– Zwiększenie należności (-)
– Zmniejszenie należności (+)
– Zwiększenie zobowiązań krótkoterminowych (+)
– Zmniejszenie zobowiązań krótkoterminowych (-)
Wskazówka: Zmianę stanu danej pozycji obliczysz odejmując wartość z bilansu końcowego od wartości z bilansu początkowego. Pamiętaj o właściwym znaku przy korekcie! Wzrost aktywów obrotowych oznacza zaangażowanie gotówki (znak minus), a wzrost zobowiązań krótkoterminowych to źródło gotówki (znak plus).
Krok 2: Obliczenie przepływów z działalności inwestycyjnej
W tej części raportujemy przepływy związane z nabywaniem i zbywaniem aktywów długoterminowych oraz inwestycji finansowych. Działalność inwestycyjna pokazuje, w jaki sposób firma alokuje zasoby dla przyszłego rozwoju.
1. Zbierz informacje o:
– Wydatkach na zakup środków trwałych (-)
– Wpływach ze sprzedaży środków trwałych (+)
– Wydatkach na zakup inwestycji finansowych (-)
– Wpływach ze sprzedaży inwestycji finansowych (+)
– Otrzymanych dywidendach i odsetkach (+)
2. Oblicz zmiany w aktywach trwałych:
– Porównaj wartość brutto środków trwałych na początek i koniec okresu
– Uwzględnij amortyzację naliczoną w danym okresie
– Uwzględnij sprzedaż i likwidację środków trwałych
Przykład obliczenia wydatków inwestycyjnych
„`
Wartość brutto środków trwałych (koniec okresu): 500 000 zł
Wartość brutto środków trwałych (początek okresu): 400 000 zł
Różnica: 100 000 zł (wzrost)
„`
Ten wzrost oznacza wydatek inwestycyjny w wysokości 100 000 zł, który należy ująć jako wypływ środków pieniężnych w działalności inwestycyjnej.
Krok 3: Określenie przepływów z działalności finansowej
Ta część obejmuje przepływy związane z pozyskiwaniem i spłatą kapitału. Działalność finansowa pokazuje, jak firma zarządza swoją strukturą kapitałową i relacjami z inwestorami oraz kredytodawcami.
1. Uwzględnij:
– Wpływy z emisji akcji/udziałów (+)
– Zaciągnięcie kredytów i pożyczek (+)
– Spłatę kredytów i pożyczek (-)
– Wypłacone dywidendy (-)
– Zapłacone odsetki (-)
2. Oblicz zmiany w kapitałach własnych i zobowiązaniach długoterminowych:
– Porównaj stan kapitału własnego na początek i koniec okresu (z wyłączeniem zysku netto)
– Porównaj stan zobowiązań długoterminowych na początek i koniec okresu
Krok 4: Zestawienie rachunku przepływów pieniężnych
Po obliczeniu wszystkich trzech części, możesz zestawić pełny rachunek przepływów pieniężnych:
1. Zsumuj przepływy z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej, aby uzyskać przepływy pieniężne netto.
2. Dodaj stan środków pieniężnych na początek okresu, aby uzyskać stan środków pieniężnych na koniec okresu.
3. Zweryfikuj poprawność obliczeń – stan końcowy środków pieniężnych powinien być dokładnie zgodny z wartością wykazaną w bilansie końcowym.
Wzór na przepływy pieniężne netto
„`
Przepływy pieniężne netto =
Przepływy z działalności operacyjnej +
Przepływy z działalności inwestycyjnej +
Przepływy z działalności finansowej
„`
Najczęstsze błędy i jak ich uniknąć
Przy sporządzaniu rachunku przepływów pieniężnych metodą pośrednią często pojawiają się następujące problemy:
1. Niewłaściwe znaki przy korektach kapitału obrotowego
– Rozwiązanie: Zawsze sprawdzaj, czy wzrost aktywów oznacza wypływ gotówki (-), a wzrost pasywów – wpływ gotówki (+). Warto stworzyć sobie ściągawkę ze schematem znaków dla typowych korekt.
2. Pominięcie istotnych korekt niepieniężnych
– Rozwiązanie: Przygotuj listę kontrolną wszystkich typowych korekt (amortyzacja, rezerwy, odpisy) i systematycznie weryfikuj każdą pozycję z tej listy.
3. Błędne klasyfikowanie przepływów
– Rozwiązanie: Upewnij się, że prawidłowo przyporządkowujesz przepływy do odpowiednich kategorii. Pamiętaj, że odsetki od kredytów inwestycyjnych to działalność finansowa, a nie operacyjna.
4. Niezgodność końcowego stanu środków pieniężnych
– Rozwiązanie: Zawsze weryfikuj, czy obliczony stan końcowy środków pieniężnych zgadza się z bilansem. Różnica wskazuje na błąd, który wymaga dokładnej analizy.
Uwaga! Najprostszym sposobem weryfikacji poprawności rachunku przepływów pieniężnych jest sprawdzenie, czy obliczony stan końcowy środków pieniężnych jest zgodny z wartością w bilansie. Jeśli występuje różnica, oznacza to błąd w obliczeniach. Nawet niewielka rozbieżność wymaga dokładnego przeanalizowania wszystkich kalkulacji.
Praktyczne zastosowanie rachunku przepływów pieniężnych
Poprawnie sporządzony rachunek przepływów pieniężnych dostarcza cennych informacji:
1. Pokazuje rzeczywistą zdolność firmy do generowania gotówki z podstawowej działalności – to kluczowy wskaźnik zdrowia finansowego.
2. Identyfikuje obszary, w których firma wydaje lub pozyskuje najwięcej środków, co pomaga w optymalizacji zarządzania gotówką.
3. Pomaga w planowaniu przyszłych inwestycji i potrzeb finansowych, umożliwiając lepsze prognozowanie przepływów pieniężnych.
4. Stanowi podstawę do oceny płynności finansowej przedsiębiorstwa, szczególnie w zestawieniu z innymi wskaźnikami finansowymi.
Regularnie analizuj stosunek przepływów operacyjnych do zysku netto. Jeśli przepływy operacyjne są systematycznie niższe od zysku, może to wskazywać na problemy z płynnością, mimo wykazywania zysków księgowych. Taka sytuacja wymaga szczegółowej analizy i często natychmiastowych działań naprawczych.
Rachunek przepływów pieniężnych metodą pośrednią może początkowo wydawać się skomplikowany, ale systematyczne stosowanie opisanych kroków pozwoli Ci sprawnie przygotowywać ten raport. Z czasem nauczysz się wyciągać z niego wartościowe wnioski, które znacząco wspomogą proces decyzyjny w Twojej firmie, pomagając w utrzymaniu stabilności finansowej i planowaniu dalszego rozwoju.